Οδηγός πρώτων βοηθειών

Οι ρινορραγίες είναι συνηθισμένες και συνήθως δεν είναι κάτι που πρέπει να προκαλεί ανησυχία. Μπορεί να προκληθούν από μικροτραυματισμούς στη μύτη, επανειλημμένο φύσημα ή σκάλισμά της. Μπορεί επίσης να προκληθούν, αν η ατμόσφαιρα του σπιτιού είναι πολύ ξηρή.
Αν πάθετε ρινορραγία, καθίστε σε μια καρέκλα και σκύψτε λίγο μπροστά. Αναπνέετε από το στόμα και κρατήστε τα ρουθούνια σας σφιγμένα με τα δάχτυλα για 15 λεπτά. Αυτό βοηθάει την πήξη του αίματος που έτσι θα φράξει τα αγγεία που διερράγησαν. Μετά πρέπει να χαλαρώσετε αργά το σφίξιμο. Αποφύγετε να φυσήξετε τη μύτη σας για αρκετή ώρα μετά το σταμάτημα της αιμορραγίας. Ζητήστε ιατρική βοήθεια αν υποψιάζεστε ότι έχει σπάσει η μύτη, αν η αιμορραγία συνεχίζεται για περισσότερο από 20 λεπτά και αν έχει προκληθεί μετά από ένα χτύπημα στο κεφάλι (μπορεί να είναι ένδειξη κατάγματος κρανίου).

Τα τραύματα στο δέρμα του κρανίου σχεδόν πάντα αιμορραγούν πολύ. Μια επιφανειακή πληγή μπορεί ν’αντιμετωπιστεί, αν τη σκεπάσετε με καθαρό ταμπόν και την πιέσετε σταθερά. Αν υποψιάζεστε σοβαρό κεφαλικό τραύμα, δέστε το ταμπόν ελαφρά πάνω από την πληγή, προσέχοντας πολύ να μην το παρασφίξετε, για να μη σπρώξετε μέσα στον εγκέφαλο κάποιο ξένο σώμα ή κομμάτια του κρανίου. Αν από το αφτί του θύματος βγαίνει καθαρό υγρό, βάλτε ένα καθαρό ταμπόν στο αφτί αυτό ξαπλώστε το θύμα στο πλευρό που θα διευκολύνει την εκροή του υγρού από το αφτί. Αν το υγρό βγαίνει από τη μύτη, γυρίστε το θύμα στο πλευρό του και καλέστε ιατρική βοήθεια.

Το κάταγμα διαπιστώνεται με ακτινογραφία. Πρέπει να υποψιάζεστε κάταγμα ή εξάρθρωση, αν το θύμα δεν μπορεί να κινήσει το τραυματισμένο μέλος, αν πονάει πολύ ή αν το μέλος είναι φανερά παραμορφωμένο. Μην προσπαθήσετε ν’αποκαταστήσετε μόνοι σας μια εξαρθρωμένη άρθρωση. Αυτό πρέπει να γίνει μόνο από γιατρό ή άλλο κατάλληλα εκπαιδευμένο άτομο. Βάλτε το μέλος σε νάρθηκα, στη θέση που το βρήκατε ή σε περίπτωση εξάρθρωσης του ώμου, κρεμάστε το χέρι με επίδεσμο. Ένα άτομο, για το οποίο υπάρχει υπόνοια ότι έχει κάταγμα ή εξάρθρωση, πρέπει να μεταφερθεί στο νοσοκομείο.
Σε περίπτωση κατάγματος, προσπαθήστε να μετακινήσετε το θύμα όσο το δυνατόν λιγότερο. Μην του δώσετε να πιει ή να φάει τίποτε, ενω αν δεν μπορεί να κουνηθεί, διατηρήστε το ζεστό και προσέξτε να μην παρουσιάσει συμπτώματα σοκ.

Οι σπασμοί είναι ανεξέλεγκτες κινήσεις των μυών, που παρουσιάζονται όταν το θύμα έχει χάσει μερικά ή ολικά τις αισθήσεις του. Προκαλούνται από προσωρινή διαταραχή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου. Αν και το θέαμα τους προκαλεί πανικό, διαρκούν συνήθως λίγα λεπτά. Όταν ένα άτομο πάθει βαριά επιληπτική κρίση, χάνει τις αισθήσεις του, ολόκληρο το σώμα πρώτα γίνεται άκαμπτο και μετά συσπάται ανεξέλεγκτα. Μπορεί να σταματήσουν προσωρινά ο έλεγχος ούρων και κοπράνων. Αν η κρίση κρατάει περισσότερο από 5 λεπτά ή αν αρχίσει δεύτερη κρίση, καλέστε γιατρό.
Απομακρύνετε από την περιοχή έπιπλα ή άλλα αντικείμενα, ώστε το άτομο να μην κινδυνεύει από τραυματισμό. Μην προσπαθείτε να σταματήσετε τους σπασμούς του ατόμου και μη βάζετε τίποτα στο στόμα του. Χαλαρώστε τυχόν σφιχτά ρούχα γύρω από το λαιμό του. Όταν σταματήσουν οι σπασμοί, περιμένετε να ξαναβρεί τις αισθήσεις του και μετά βρείτε ένα ήσυχο μέρος για να αναπαυθεί.

Για να βγάλετε μια μικρή αγκίδα που προεξέχει από το δέρμα, πιάστε την άκρη της με μια λαβίδα και τραβήξτε με προσοχή. Αν είναι εντελώς χωμένη στο δέρμα, αποστειρώστε τη μύτη μιας βελόνας για λίγο σε μια φλόγα και μετά σκίστε με αυτή το δέρμα πάνω από την αγκίδα και σηκώστε την με τη μύτη της βελόνας. Έτσι, θα μπορέσετε να πιάσετε την άκρη της με τη λαβίδα. Αν δεν βγαίνει εύκολα, ζητήστε ιατρική βοήθεια.

Ένα ξένο σώμα στην επιφάνεια του ματιού μπορεί να προκαλέσει πόνο, κοκκίνισμα και ευαισθησία στο φώς. Το ξένο σώμα συχνά προκαλεί ανεξέλεγκτο δάκρυσμα και ανοιγόκλεισμα του ματιού. Αν και τα συμπτώματα αυτά μπορεί να μειωθούν, ακόμα και αν το σώμα παραμένει στο μάτι, το αντικείμενο πρέπει να βγει απαραιτήτως από οφθαλμίατρο για να προληφθεί μόλυνση που μπορεί να προκαλέσει ακόμη και τύφλωση.
Για να εμποδίσετε το άτομο να τρίψει το μάτι του, σκεπαστέ και τα δυο μάτια με μαλακά ταμπόν και δέστε τα ελαφρά για να κρατηθούν στη θέση τους, δένοντας ένα κομμάτι καθαρή γάζα γύρω από το κεφάλι του θύματος. Πηγαίνοντας στο νοσοκομείο, κρατήστε το θύμα σε πρηνή θέση.
Επιφανειακά ξένα σώματα, όπως οι βλεφαρίδες και μικρές ακαθαρσίες, που βρίσκονται στο ασπράδι του ματιού ή στο μέσα μέρος του βλεφάρου, μπορούν να αφαιρεθούν στο σπίτι. Για να βγάλετε το ξένο σώμα, πλύνετε τα χέρια σας και βάλτε το άτομο να καθίσει σε μέρος με επαρκή φωτισμό. Πείτε του να κοιτάζει ψηλά, ενώ εσείς τραβάτε προς τα κάτω με προσοχή το κάτω βλέφαρο. Αν μπορείτε να δείτε το ξένο σώμα, δοκιμάστε να το βγάλετε με την υγρή άκρη ενός καθαρού πανιού. Αν δεν το βλέπετε, σπρώξτε απαλά το επάνω βλέφαρο κάτω και προς τα εμπρος, πάνω από το κάτω βλέφαρο και αφήστε το να γλιστρήσει πίσω. Ετσι, μπορεί ν’ αποκολληθεί μόνο του το ξένο σώμα. Αν το ξένο σώμα παραμένει στη θέση του, πείτε στο άτομο να κοιτάξει κάτω, ενώ εσείς διπλώνετε πάνω σ’ ένα σπιρτόξυλο το επάνω βλέφαρο. Αν μπορέσετε να δείτε το αντικείμενο, βγάλτε το με την υγρή άκρη ενός καθαρού υφάσματος. Αν όλες οι προσπάθειες αποτύχουν, σκεπαστέ ελαφρά το μάτι μ’ ένα μαλακό ταμπόν και ζητήστε ιατρική βοήθεια.

Η άρθρωση που παθαίνει πιο συχνά διάστρεμμα είναι ο αστράγαλος, από στραβοπάτημα με το έξω μέρος του πέλματος, που μπορεί να τεντώσει ή να σκίσει τους συνδέσμους που συγκρατούν την άρθρωση του αστραγάλου. Μπορεί επίσης να πειραχτεί ο θύλακος που περιβάλλει την άρθρωση. Το διάστρεμμα προκαλεί επώδυνο πρήξιμο στην άρθρωση, που γίνεται πιο επώδυνο με την κίνηση. Ένα βαρύ διάστρεμμα μπορεί να μην ξεχωρίζει από ένα κάταγμα, οπότε χρειάζεται μεγάλη προσοχή.
Σε περίπτωση διαστρέμματος αστραγάλου, το άτομο μπορεί να μην είναι σε θέση να κινήσει την τραυματισμένη άρθρωση και να πατήσει το πόδι του. Βοηθήστε το να καθίσει σε άνετη θέση και βάλτε στην άρθρωση κρύες κομπρέσες επί 30 λεπτά. Σκεπαστέ το με γάζα και δέστε το με επίδεσμο, τυλίγοντας δύο φορές το πόδι. Φέρτε τον επίδεσμο από πάνω και γύρω από τον αστράγαλο. Συνεχίστε το δέσιμο με επίδεσμο σε σχήμα 8, με κάθε στροφή επιδέσμου να επικαλύπτει την προηγούμενη κατά τα 3/4 του πλάτους της. Συνεχίστε μέχρι να σκεπαστούν τελείως το πέλμα (όχι τα δάχτυλα), ο αστράγαλος και το κάτω μέρος της κνήμης. Στερεώστε την άκρη του επιδέσμου. Ζητήστε ιατρική βοήθεια.

Η διάρρηξη ή το τέντωμα ενός μυός, σαν αποτέλεσμα ξαφνικής καταπόνησης, μπορεί να προκαλέσει εσωτερική αιμορραγία, πόνο, πρήξιμο και μυϊκό σπασμό. Για παράδειγμα, η θλάση μυών του κάτω μέρους της πλάτης είναι μια πολύ κοινή αιτία πόνων στην πλάτη. Οι θλάσεις είναι πολύ συνηθισμένες στους αθλητές. Ο κίνδυνος να πάθει κανείς θλάση μπορεί να περιοριστεί με την εκτέλεση προθέρμανσης, πριν αρχίσει οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα. Οι πρώτες βοήθειες συνίστανται κυρίως στο να βάλουμε το άτομο σε όσο το δυνατόν πιο άνετη θέση και να του δώσουμε ασπιρίνη.
Σε περίπτωση θλάσης, βάλτε παγοκύστη ή κρύα κομπρέσα, για να ελαττώσετε τον πόνο και το πρήξιμο. Μπορεί επίσης να δώσετε αναλγητικά, για ανακούφιση από τον πόνο. Το τραυματισμένο μέλος πρέπει να αναπαυτεί σε υπερυψωμένη θέση για 48 ώρες. Αν έχετε πάθει θλάση στην πλάτη, ξεκουραστείτε ξαπλωμένοι μέχρι να ελαττωθεί ο πόνος. Αφού ξεκουράσετε το μυ για 48 ώρες, πρέπει ν’ αρχίσετε φυσιοθεραπεία όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, για να προλάβετε μακροπρόθεσμη βλάβη.

Τα ηλιακά εγκαύματα προκαλούνται από έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Το δέρμα κοκκινίζει, γίνεται ευαίσθητο και βγάζει φουσκάλες. Έκθεση για μεγάλη χρονική περίοδο μπορεί να επιφέρει ακόμη και καρκίνο του δέρματος. Για να προλάβετε το ηλιακό έγκαυμα, εκτεθείτε στον ήλιο σταδιακά, αποφύγετε τον ήλιο του μεσημεριού και χρησιμοποιήστε αντιηλιακό με μεγάλο βαθμό προστασίας.
Αν πάθετε ηλιακό έγκαυμα, βάλτε ειδική κρέμα (μπορείτε να προμηθευτείτε από οποιοδήποτε φαρμακείο) για να καταπραϋνθεί το δέρμα και αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Αν πονάει πολύ, καλέστε γιατρό.

Λιποθυμία είναι η προσωρινή απώλεια συνειδήσεως λόγω ελλιπούς οξυγόνωσης του εγκεφάλου. Μπορεί να προκληθεί, αν στέκεστε ακίνητοι για πολλή ώρα, αν σηκωθείτε πάρα πολύ γρήγορα ή μετά από έντονο πόνο, άγχος ή φόβο. Αν κάποιος λιποθυμήσει, ελέγξτε πρώτα αν η αναπνοή του είναι κανονική. Ξαπλώστε τον στην πλάτη του, με τα πόδια σηκωμένα πάνω από το επίπεδο του κεφαλιού. Χαλαρώστε τυχόν σφιχτά ρούχα, όπως το κολάρο ενός πουκάμισου ή μια ζώνη. Αν είστε σε κλειστό χώρο, ανοίξτε ένα παράθυρο, για να κυκλοφορήσει άφθονος αέρας. Αν είστε έξω, βεβαιωθείτε ότι το άτομο δεν είναι στον ήλιο. Μην το αφήσετε να σηκωθεί για μερικά λεπτά, αφού βρει τις αισθήσεις του.

Αν ένα δόντι σπάσει από άμεσο χτύπημα ή πέσιμο σε σκληρή επιφάνεια, κλείστε αμέσως ραντεβού με τον οδοντίατρό σας. Αν μπουν βακτηρίδια στο δόντι σας, μπορεί να προκαλέσουν μόλυνση και να το χάσετε.
Πρέπει να ενεργήσετε αμέσως, αν το δόντι έχει φύγει τελείως (εξορυχθεί) από το φατνίο του, γιατί μπορεί να ξανακολλήσει στο κόκκαλο αν το τοποθετήσει στη θέση του ο οδοντίατρος μέσα σε 2 ώρες. Πάρτε ασπιρίνη για τον πόνο, αλλά μη βάζετε ασπιρίνη μέσα στα ούλα ή σε ένα δόντι που έχει πάθει ζημιά.
Για να αντιμετωπίσετε ενα εξορυγμένο δόντι, καθαρίστε το με νερό ή σάλιο. Με προσοχή, ξαναβάλτε το δόντι στη θέση του. Κρατήστε το δόντι στη θέση του με το δάχτυλο ή δαγκώνοντας ένα μαντίλι. Πηγαίνετε στον οδοντίατρό σας, για θα βάλει το δόντι σας σε νάρθηκα, ώστε να του δώσει το χρόνο να επανεμφυτευτεί.

Οι βλάβες σε μικρή επιφάνεια του ανώτερου στρώματος του δέρματος, προκαλούν κοκκίνισμα ή και φουσκάλες και μπορεί να θεραπευτούν στο σπίτι. Πιο σοβαρά εγκαύματα, που προκαλούν βλάβη σε μεγαλύτερα τμήματα και διεισδύουν βαθιά στο δέρμα, απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα. Τα επιφανειακά εγκαύματα συνήθως επουλώνονται αρκετά γρήγορα, ενω το τραυματισμένο τμήμα του δέρματος μπορεί να ξεφλουδίσει μετά από πολλές μέρες. Όμως, μπορεί να είναι πάρα πολύ επώδυνα και οι πρώτες βοήθειες κατά κύριο λόγο κατευθύνονται προς την ανακούφιση από τον πόνο.
Σε περίπτωση μικροεγκαύματος, βουτήξτε την καμένη επιφάνεια σε κρύο, τρεχούμενο νερό ή βάλτε μια κομπρέσα κρύο νερό, μέχρι να υποχωρήσει ο πόνος. Βγάλτε αντικείμενα που σφίγγουν, όπως ρολόγια, ζώνες ή δαχτυλίδια, από την καμένη περιοχή, αν παρουσιαστεί πρήξιμο. Μην τρυπάτε τις φουσκάλες που τυχόν σχηματίστηκαν και μη βάζετε λοσιόν και κρέμες. Δέστε ελαφρά το καμένο τμήμα με καθαρή γάζα ή ύφασμα. Μη χρησιμοποιήσετε τίποτα χνουδωτό που μπορεί να κολλήσει στο έγκαυμα.

Οι μώλωπες -αποτέλεσμα υποδόριας αιμορραγίας από πτώση ή χτύπημα- εμφανίζονται με χρώμα άλικο ή μαύρο στην αρχή, που βαθμιαία αλλάζει σε κίτρινο,πριν εξαφανιστεί τελείως μετά από μια περίπου εβδομάδα. Ο μώλωπας γίνεται κίτρινος σαν αποτέλεσμα διάσπασης της αιμογλομπίνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Για να αντιμετωπίσετε ένα μώλωπα μην τον πειράζετε, μην τον τρίβετε, μην του κάνετε μασάζ. Βάλτε πάγο για 10 λεπτά περίπου, αμέσως μετά την πληγή, για να περιορίσετε την έκταση του μελανώματος. Αν έχει μωλωπιστεί ένα πόδι, αναπαυτείτε κρατώντας το ψηλά.

Η αιμορραγία από μικρά κοψίματα και γδαρσίματα συνήθως σταματάει μόνη της, σύντομα, καθώς το αίμα πήζει. Αν δεν σταματήσει, πιέστε ένα καθαρό, όχι χνουδωτό ταμπόν (οχι βαμβάκι) πάνω στην πληγή για λίγο. Αν η πληγή είναι λερωμένη, ξεπλύνετέ την κάτω από τη βρύση, χρησιμοποιώντας χλιαρό νερό. Μετά, βγάλτε τυχόν κομμάτια από ακαθαρσίες με τσιμπιδάκι. Στεγνώστε το κόψιμο ή το γδάρσιμο με αποστειρωμένη γάζα (όχι με χνουδωτό βαμβάκι). Σκεπαστέ το κόψιμο ή το γδάρσιμο με αυτοκόλλητη γάζα με κατάλληλο μέγεθος (πιο μεγάλη απά την πληγή).

Οι φουσκάλες που δημιουργούνται από αλλεργική αντίδραση, τριβή, κάψιμο ή από χημικές ουσίες, δεν χρειάζονται πρώτες βοήθειες, εκτός αν σπάσουν ή είναι σε μέρος που ερεθίζονται με την τριβή. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, πλύνετε την περιοχή με νερό και σαπούνι και καλύψτε την με αυτοκόλλητη γάζα. Μη σπάτε σκόπιμα μια φουσκάλα, γιατί αφήνετε εκτεθειμένη μια γυμνή επιφάνεια της εσωτερικής στοιβάδας του δέρματος, που μπορεί να μολυνθεί, οπότε πρέπει να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

Πολλά και διάφορα θηλαστικά, έντομα, φίδια και άλλα ζώα μπορούν να μας πληγώσουν δαγκώνοντας ή κεντρίζοντας. Κάθε είδος πληγής απαιτεί ελαφρά διαφορετικές πρώτες βοήθειες.
Κάθε δάγκωμα από κατοικίδιο ή άγριο ζώο ή άνθρωπο, απαιτεί ιατρική φροντίδα. Το δάγκωμα μπορεί να μολυνθεί αν δεν το περιποιηθούμε γρήγορα και περικλείνει τον κίνδυνο επιπλοκής σε τέτανο ή λύσσα.

Τα κεντρίσματα εντόμων (π.χ. σφήκας ή μέλισσας) προκαλούν κοκκίνισμα, πόνο και πρήξιμο, που διαρκούν περίπου 48 ώρες. Αν και κανονικά χρειάζονται εκατοντάδες κεντρίσματα εντόμων για να απειλήσουν τη ζωή ενός ενήλικου, περίπου ένα άτομο στα 200 είναι αλλεργικό στο δηλητήριο των εντόμων. Μια αλλεργική αντίδραση στο κέντρισμα μπορεί να προκαλέσει ζαλάδα, πρήξιμο στο πρόσωπο, εξάνθημα που προκαλεί φαγούρα, δύσπνοια, εμετό και μπορεί να οδηγήσει σε σοκ. Αυτή η σοβαρή κατάσταση, που λέγεται αναφυλακτικό σοκ, συνήθως παρουσιάζεται μόνο σε ανθρώπους που έχουν κεντριστεί παλιότερα και έχουν γίνει υπερευαίσθητοι.
Για να αντιμετωπίσετε τα κεντρίσματα εντόμων, βγάλτε το κεντρί που έχει μείνει στο δέρμα, ξύνοντάς το με τη λεπίδα ενός μαχαιριού ή με μια βελόνα. Μην το τραβάτε με τα δάχτυλα σας ή με λαβίδα. Με τον τρόπο αυτό μπορείτε να το πιέσετε και να βγει περισσότερο δηλητήριο στην πληγή. Πλύνετε την περιοχή του κεντρίσματος με σαπούνι και νερό και βάλτε αλοιφή υδροκορτιζόνης ή ασθενές διάλυμα αμμωνίας, για ν’ αντιδράσει στην οξύτητα του κεντριού. Βάλτε κρύες κομπρέσες ή πάγο, για να περιοριστεί το πρήξιμο. Αν παρουσιαστούν συμπτώματα αναφυλακτικού σοκ, εφαρμόστε τις πρώτες βοήθειες για σοκ και ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Ένα κέντρισμα στο στόμα μπορεί να είναι επικίνδυνο, γιατί το πρήξιμο μπορεί να εμποδίσει την αναπνοή. Δώστε στο θύμα να πιπιλίσει παγάκια και καλέστε αμέσως ιατρική βοήθεια.

Για να αντιμετωπίσετε ένα δάγκωμα φιδιού, πλύνετε με νερό και σαπούνι το μέρος γύρω από την πληγή και δώστε ένα ελαφρό αναλγητικό. Ακινητοποιήστε το μέλος που έχει δαγκωθεί και κρατήστε το θύμα ακίνητο. Μη σηκώνετε το πληγωμένο μέλος. Αν το θύμα έχει χλωμιάσει ή ιδρώνει, νιώθει λιποθυμία ή έχει δυσκολία στην αναπνοή, ξαπλώστε το κάτω και κρατήστε το ζεστό. Αν το θύμα έχει ναυτία, γυρίστε το στο πλευρό, έτσι ώστε να βγαίνει οποιαδήποτε έκκριση του έξω από το στόμα. Ζητήστε ιατρική βοήθεια.

Τα βαριά εγκαύματα μπορεί να προκληθούν από στεγνή ή υγρή θερμότητα, από ηλεκτρισμό, από διαβρωτικές χημικές ουσίες και τριβή. Η σοβαρότητα τους εξαρτάται από την έκταση και το βάθος προσβολής του δέρματος. Ένα έγκαυμα πρώτου βαθμού προσβάλλει μόνο την εξωτερική στιβάδα του δέρματος. Τα εγκαύματα δευτέρου βαθμού προκαλούν βλάβη στις στιβάδες που είναι κάτω από την επιφάνεια. Το πιο βαθύ είδος, ένα έγκαυμα τρίτου βαθμού, καταστρέφει όλες τις στιβάδες του δέρματος.
Για να αντιμετωπίσετε ενα βαρύ έγκαυμα, ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες:
• Αν τα ρούχα ενός ατόμου πιάσουν φωτιά, σβήστε τη φωτιά τυλίγοντας το θύμα με ό,τι έχετε πρόχειρο (όχι πλαστικό) ή κυλήστε το μπρος-πίσω στο χώμα. Ζητήστε αμέσως βοήθεια.
• Αφαιρέστε όλα τα ρούχα που μούσκεψαν από καυτό λίπος, βραστό νερό ή διαβρωτικές χημικές ουσίες, αλλά μην αφαιρέσετε κανένα στεγνό, καμένο ρούχο που έχει κολλήσει στο δέρμα πάνω από το έγκαυμα.
• Μη βάζετε λοσιόν ή αλοιφές. Σκεπαστέ κάθε εκτεθειμένη καμένη επιφάνεια με ένα καθαρό, όχι χνουδωτό ύφασμα (π.χ. ένα σεντόνι), για να εμποδίσετε τη μόλυνση.
• Σε κάθε περίπτωση, μετά τις πρώτες βοήθειες, καλέστε ιατρική βοήθεια.

Μια αιμορραγία που δε σταματάει εύκολα (ή μια πληγή από την οποία πετάγεται ορμητικά αίμα) αποτελεί μια επείγουσα κατάσταση. Μεγάλη απώλεια αίματος μπορεί να οδηγήσει σε σοκ, απώλεια αισθήσεων, ακόμη και θάνατο. Είναι αναγκαίο να σταματήσετε γρήγορα και αποτελεσματικά την εκροή αίματος.
Ξαπλώστε το θύμα κάτω και αν είναι δυνατόν, σηκώστε το τραυματισμένο μέλος πιο ψηλά από το επίπεδο της καρδιάς. Αφαιρέστε κάθε ορατό ξένο σώμα που μπορείτε να το πιάσετε εύκολα, όπως π.χ. κομμάτια γυαλιού, αλλά μη σκαλίζετε τίποτα που είναι σφηνωμένο βαθιά. Πιέστε σφιχτά την πληγή με μια καθαρή γάζα, κρατώντας ενωμένα τα χείλη της πληγής. Αν υπάρχει ακόμα ξένο σώμα στην πληγή, πιέστε γύρω από αυτό και όχι από πάνω από αυτό. Διατηρήστε την πίεση δένοντας έναν καθαρό επίδεσμο γυρω απο τη γαζα. Αν το αίμα ποτίζει το δέσιμο, μην αφαιρείτε τον πρώτο επίδεσμο, αλλά βάλτε άλλον έναν πάνω από τον πρώτο και δέστε τον σφιχτά για να μείνει στη θέση του. Διατηρήστε την πίεση δένοντας έναν καθαρό επίδεσμο γυρω απο τη γαζα. Ζητήστε ιατρική βοήθεια.

Μια τυχαία δηλητηρίαση, συνήθως με την κατάποση υγρών απορρυπαντικών ή άλλων δηλητηρίων, είναι ένα από τα πιο κοινά ατυχήματα στο σπίτι. Τα μικρά παιδιά κινδυνεύουν ιδιαίτερα. Όλες οι δηλητηριώδεις ουσίες (φάρμακα, αλκοολούχα ποτά, καθαριστικά, εντομοκτόνα κ.λ.π.) πρέπει να φυλάγονται σε μέρος που δεν μπορούν να το φτάσουν τα παιδιά.
Σε περίπτωση δηλητηρίασης, αν το θύμα έχει τις αισθήσεις του, ρωτήστε το τι έχει πιει. Μετά, καλέστε αμέσως ασθενοφόρο και πείτε στους τραυματιοφορείς από το τηλέφωνο τι κατάπιε το θύμα. Αν το άτομο έχει τις αισθήσεις του και είστε βέβαιοι ότι δεν έχει πιει διαβρωτικές ουσίες, προκαλέστε εμετό βάζοντας τα δάχτυλα μέσα στο λαιμό του θύματος. Αν το θύμα δεν αναπνέει, αρχίστε τεχνητή αναπνοή αμέσως. Χρησιμοποιήστε τη μέθοδο στόμα με μύτη, για να αποφύγετε επαφή με διαβρωτικό δηλητήριο. Αν το θύμα έχει χάσει τις αισθήσεις του, αλλά αναπνέει ή έχει τις αισθήσεις του αλλά νιώθει υπνηλία, εξασφαλίστε ότι είναι σε άνετη θέση και ζητήστε ιατρική βοήθεια. Μείνετε με το θύμα και καθησυχάστε το.

Σε περίπτωση πνιγμού, πρέπει να αρχίσετε τεχνητή αναπνοή αμέσως, αν το θύμα δεν αναπνέει. Ζητήστε βοήθεια και μετακινήστε αμέσως το θύμα σε σκληρή επιφάνεια (π.χ. προβλήτα, πλοίο ή στην ακτή). Αν το θύμα βρίσκεται σε ρηχά νερά, προσπαθήστε να αποκαταστήσετε την αναπνοή του μέσα στο νερό. Μετά, μεταφέρετέ το σε ασφαλές μέρος, διατηρήστε το ζεστό με ρούχα ή κουβέρτες και ζητήστε ιατρική βοήθεια. Μείνετε με το θύμα.

Σε περίπτωση απόφραξης αναπνοής, όπου κάποιο αντικείμενο έχει φράξει την αναπνευστική οδό και η αναπνοή γίνεται δύσκολη ή αδύνατη, χρειάζεται επείγουσα πρώτη βοήθεια, όπως η κίνηση Χάιμλιχ. Στους ενήλικους, το ξένο σώμα είναι συνήθως ένα ψαροκόκαλο ή ένα κομμάτι κρέας. Στα παιδιά, που η αναπνευστική οδός είναι πιο στενή, το ξένο σώμα μπορεί να είναι ένα φιστίκι ή ένα παιχνίδι.
Αν το θύμα έχει τις αισθήσεις του, πιάστε το από πίσω με τη μια γροθιά βαλμένη κάτω από το στέρνο με τον αντίχειρα προς τα μέσα και με το άλλο χέρι πάνω από τη γροθιά. Κάντε μια γρήγορη, σαν σπρώξιμο, κίνηση προς τα μέσα και επάνω. Επαναλάβετε, αν είναι αναγκαίο.
Αν το θύμα έχει χάσει τις αισθήσεις του, βάλτε την παλάμη του ενός χεριού σας στη μέση της κοιλιάς του ασθενούς, λίγο πάνω από τον αφαλό. Βάλτε το άλλο χέρι σας από πάνω και πιέστε κάτω και προς τα πάνω, προς το κεφάλι, με μια γρήγορη κίνηση. Επαναλάβετε, αν χρειαστεί.
Αν οι προσπάθειες σας αποτύχουν, γείρετε το κεφάλι προς τα πίσω, ανοίξτε το στόμα και προσπαθήστε να βγάλετε το αντικείμενο με το δάχτυλο σας. Αν η αναπνοή σταματήσει, κάντε τεχνητή αναπνοή και ζητήστε βοήθεια.

Αν ενα μωρό πνίγεται, στηρίξτε το κατά μήκος του χεριού σας, σταθεροποιώντας το κεφάλι του από το σαγόνι του. Με την παλάμη του χεριού σας δώστε πολλά ελαφρά χτυπήματα ανάμεσα στις ωμοπλάτες. Αν η μέθοδος αυτή δεν αποδώσει, γυρίστε το παιδί ανάποδα και δώστε του τέσσερα γρήγορα σπρωξίματα στο στήθος.

Κάθε σοβαρός τραυματισμός μπορεί να οδηγήσει σε σοκ, ειδικά αν υπάρχουν βαριά εγκαύματα και αιμορραγία, οπότε οι πρώτες βοήθειες πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα για να προλάβουν ή να ελαχιστοποιήσουν το σοκ. Ένα άτομο που έχει πάθει σοκ συνήθως νιώθει λιποθυμία, είναι χλωμό, ιδρώνει, έχει αδύνατο και γρήγορο σφυγμό, κρύο και γλοιώδες δέρμα. Μπορεί επίσης να διψάει και σταδιακά να του έρθει υπνηλία. Τελικά, μπορεί να χάσει τις αισθήσεις του.
Για την πρόληψη του σοκ, ξαπλώστε το θύμα κάτω και σηκώστε τα πόδια του (εκτός αν έχει κάταγμα). Χαλαρώστε όλα τα σφιχτά ρούχα και προφυλάξτε το θύμα από την απώλεια θερμοκρασίας, τυλίγοντας το σε κουβέρτα ή παλτό. Μην προσπαθείτε να ζεστάνετε το θύμα χρησιμοποιώντας θερμοφόρα ή ηλεκτρική κουβέρτα. Τακτοποιήστε το θύμα, έτσι, ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο άνετα και καθησυχάστε το. Μην του δώσετε να φάει ή να πιει τίποτα.

Ένα βαρύ ηλεκτρικό σοκ (ηλεκτροπληξία) μπορεί να ρίξει ένα άτομο στο έδαφος, να προκαλέσει λιποθυμία και ακόμα να σταματήσει την αναπνοή και την καρδιά του. Αν και μπορεί να δείτε μόνο ένα μικρό σημάδι καψίματος στο δέρμα, μπορεί να υπάρχει μεγάλη εσωτερική βλάβη. Ένα άτομο που έχει πάθει βαριά ηλεκτροπληξία, πρέπει να εξεταστεί άμεσα από γιατρό.
Σε μια τέτοια περίπτωση, κόψτε το ρεύμα, αν είναι δυνατόν, ή απομακρύνετε το θύμα από την ηλεκτρική πηγή με ένα στεγνό αντικείμενο που να είναι κακός αγωγός του ηλεκτρισμού, όπως π.χ. ένα σκουπόξυλο. Μέχρι να το κάνετε αυτό, το θύμα μπορεί να συνεχίζει να δέχεται ηλεκτρικές εκκενώσεις και μπορεί και εσείς να δεχτείτε μια γερή δόση ρεύματος, αν το αγγίξετε. Ελέγξτε την αναπνοή του θύματος. Αν έχει σταματήσει αρχίστε τεχνητή αναπνοή αμέσως. Ίσως πρέπει να τη συνεχίσετε μέχρι 30 λεπτά, πριν αρχίσει η κανονική αναπνοή του θύματος. Αν το θύμα δεν αρχίσει να αναπνέει μόνο του μετά από πέντε αναπνοές, ελέγξτε το σφυγμό στο λαιμό ή τον καρπό. Αν δεν τον βρίσκετε, μπορεί επίσης να χρειαστεί καρδιοπνευμονική ανάνηψη. Όταν το θύμα αναπνέει πάλι, περιποιηθείτε κάθε ορατό έγκαυμα και ζητήστε ιατρική βοήθεια. Μείνετε με το θύμα.

Αν κάποιο άτομο έχει αδύνατη αναπνοή, κοντανασαίνει ή αναπνέει με κόπο, μείνετε μαζί του και ζητήστε από κάποιον να καλέσει ιατρική βοήθεια. Αν το άτομο δεν αναπνέει, δε θα παρατηρήσετε ανεβοκατέβασμα του στήθους ή της κοιλιάς και το χρώμα του θα είναι γκριζογάλανο. Το πιο σημαντικό είναι ότι δε θα ακούσετε ή δε θα νιώσετε να βγαίνει αέρας από το θύμα. Αν έχετε αμφιβολία, αν το θύμα αναπνέει ή όχι, γονατίστε πολύ κοντά του και στρίψτε το κεφάλι σας έτσι, ώστε το αφτί σας να είναι ακριβώς πάνω από τη μύτη και το στόμα του. Αν το θύμα αναπνέει, θα ακούσετε τον αέρα που βγαίνει και θα νιώσετε την ανάσα του στο αφτί σας. Αν το θύμα δεν αναπνέει, πρέπει να του κάνετε τεχνητή αναπνοή, αναπνέοντας κατευθείαν στους πνεύμονές του, είτε με τη μέθοδο στόμα με στόμα, είτε με τη μέθοδο στόμα με μύτη.

ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΣΤΟΜΑ ΜΕ ΜΥΤΗ: Για να εφαρμόσετε τη μέθοδο στόμα με μύτη, γείρετε πρώτα το κεφάλι του θύματος προς τα πίσω, χρησιμοποιώντας την παλάμη του χεριού σας. Με τα δάχτυλα του άλλου χεριού σας κλείστε το στόμα του, σηκώνοντας το πιγούνι του. Πάρτε βαθιά αναπνοή, κλείστε το στόμα σας γύρω από τη μύτη του θύματος και φυσήξτε μέσα σ’ αυτή. Πάρτε το στόμα από τη μύτη και κρατήστε το στόμα του ανοιχτό, για να φύγει ο αέρας. Επαναλάβετε κάθε 5 δευτερόλεπτα.

ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΣΤΟΜΑ ΜΕ ΣΤΟΜΑ: Καθαρίστε γρήγορα το στόμα και τις αναπνευστικές οδούς από κάθε ξένο σώμα με τα δάχτυλά σας. Χαλαρώστε τα ρούχα γύρω από το λαιμό και το στήθος του θύματος. Για να ανοίξετε τις αναπνευστικές οδούς του θύματος, γείρετε το κεφάλι του προς τα πίσω, βάζοντας το ένα χέρι στο μέτωπο και μετά βάζοντας τα δάχτυλα του άλλου χεριού σας κάτω από το κόκαλο του πιγουνιού του. Χρησιμοποιώντας το χέρι που βρίσκεται στο μέτωπο του θύματος, πιέστε και κλείστε το ρουθούνι. Πάρτε βαθιά αναπνοή, σφραγίστε το στόμα του θύματος με το δικό σας και εκπνεύστε. Γυρίστε να δείτε αν σηκώνεται το στήθος του θύματος. Σταματήστε να φυσάτε όταν φουσκώνει το στήθος.
Φυσήξτε δύο γεμάτες αναπνοές στο στόμα του θύματος. Αν το στήθος του θύματος δεν πέφτει με την εκπνοή, γυρίστε τα δάχτυλα σας και πάλι γύρω από το στόμα του για να ελέγξετε αν φράσσονται οι αναπνευστικές οδοί από ξένο σώμα. Ξαναρχίστε τεχνητή αναπνοή στόμα με στόμα. Βεβαιωθείτε ότι παίρνετε βαθιά αναπνοή ανάμεσα σε κάθε ανάσα. Συνεχίστε με ρυθμό 12 αναπνοών το λεπτό, μέχρι να δείτε το θύμα να αναπνέει μόνο του.

ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΣΕ ΒΡΕΦΟΣ Ή ΜΙΚΡΟ ΠΑΙΔΙ: Κλείστε με το στόμα σας, το στόμα και τη μύτη. Μη γέρνετε το κεφάλι πολύ προς τα πίσω, γιατί μπορεί να κλείσετε τις αναπνευστικές οδούς. Αναπνεύστε ήρεμα στους πνεύμονες, με ρυθμό μια αναπνοή κάθε 2 με 3 δευτερόλεπτα.

Αν σταματήσει η καρδιά κάποιου, μερικές φορές μπορεί να ξαναρχίσει να χτυπάει με την καρδιοπνευμονική ανάνηψη, που αποτελείται από πιέσεις στο στήθος και παράλληλη τεχνητή αναπνοή. Πριν εφαρμόσετε την καρδιοπνευμονική ανάνηψη, εξακριβώστε αν έχει σταματήσει η καρδιά του θύματος. Το άτομο δεν πρέπει να αντιδρά, το χρώμα του δέρματος να είναι γκρι, να μη νιώθετε σφυγμό στον καρπό ή στο λαιμό και να μην ακούγεται στο στήθος χτύπος καρδιάς. Αν το άτομο αναπνέει, τότε η καρδιά του χτυπάει, ακόμα και αν δε βρίσκετε σφυγμό.
Για να πραγματοποιήσετε καρδιοπνευμονική ανάνηψη, πρώτα βεβαιωθείτε ότι οι αναπνευστικές οδοί είναι ανοιχτές. Μετά κοιτάξετε, ακούστε και ψηλαφίστε για να βρείτε σημάδια αναπνοής. Αν το θύμα αναπνέει, βεβαιωθείτε ότι είναι σε άνετη θέση και φωνάξτε κάποιον να φέρει βοήθεια. Μείνετε κοντά στο θύμα. Αν το θύμα δεν αναπνέει, κάντε του τεχνητή αναπνοή.
Αν οι προσπάθειες σας να ξαναφέρουν την αναπνοή αποτύχουν και δεν μπορείτε να βρείτε σφυγμό ή να ακούσετε χτύπο καρδιάς, αρχίστε πιέσεις στο στήθος. Βάλτε την παλάμη του ενος χεριού σας στο κάτω τρίτο του στέρνου και καλύψτε την με την παλάμη του άλλου χεριού. Πιέστε προς τα κάτω με δύναμη αλλά απαλά για 4 με 5 εκατοστά, χωρίς να λυγίσετε τους αγκώνες. Χαλαρώστε την πίεση με κάθε κίνηση, για να αφήσετε το στήθος να διασταλεί. Επαναλάβετε τη διαδικασία 4 φορές με ρυθμό 80 πιέσεων το λεπτό, δίνοντας δύο «φιλιά της ζωής» μετά από κάθε 15 πιέσεις. Μόλις διαπιστώσετε σφυγμό ή χτύπο καρδιάς, επαναλάβετε την τεχνητή αναπνοή και συνεχίστε μέχρι να αρχίσει το θύμα να αναπνέει μόνο του.
Αν δεν έχετε σαφείς γραπτές οδηγίες από το γιατρό του ασθενή ή δεν έχετε εκπαιδευτεί πλήρως στην τεχνική αυτή, μην δοκιμάσετε να κάνετε καρδιοπνευμονική ανάνηψη, αλλά περιμένετε να φτάσει η ιατρική βοήθεια.